Het gejammer van de zeven vinkjes over de verhoogde BTW op kranten en boeken.

Vroeger kocht ik tijdens mijn schaarse bezoekjes aan het droevige vaderland op zaterdag een heel pak kranten. Ik vond het altijd een heerlijk ritueel om in een bruine kroeg, de Volkskrant, het NRC, Trouw, Het Parool, De Telegraaf, het Algemeen Dagblad en de Gooi- en Eemlander door te pluizen. Die laatste krant kocht ik omdat mijn vriendin destijds in de vrije natuur net buiten het ooit zo fijne stadje Weesp woonde en ik dol ben op regionaal nieuws.

Sinds de inhalige inwoners van Weesp –  bijgenaamd ‘de moppen’ – voor de Anschluss met Amsterdam stemden omdat de prijs van hun onroerend goed daardoor aanzienlijk ging stijgen, gaat het eeuwenoude vestingstadje nu gebukt onder de groen-rode terreur van Pyongyang aan de Amstel. Boontje komt om zijn loontje. 

De laatste keer dat ik dat pakket kranten kocht, moest ik 28 euro aftikken. Voor die prijs heb ik het zojuist bekroonde Ik kom hier nog op terug van Rob van Essen plus een zakje drop gekocht. Over de prima BTW-verhoging op boeken ga ik het zo hebben. 

Ik ben, zoals de lezer weet, aartsconservatief en denk nog altijd in guldens. Achtentwintig euro is 61 gulden en 70 cents. Alsof je een emmer leeg schudt! Dat boek van Rob van Essen zou ik helemaal niet kopen overigens, en al helemaal niet na de vernietigende recensie van Herman Brusselmans in Humo: ‘Hoe is het mogelijk dat de Libris Literatuur Prijs altijd uitgereikt wordt aan schrijvers die beroerder schrijven dan een analfabeet met gebroken vingers? Het is de slechtste roman die ik in minstens twee decennia heb gelezen, met zulke lange tanden dat ik in m’n eigen schoenen kon bijten. Hij heeft de prijs al eens gewonnen, voor De goede zoon, een lor waar zelfs z’n literair weinig onderlegde echtgenote Lize Spit zich voor zou schamen. Naar het schijnt is die Spit heel jaloers op haar vent, omdat hij telkens prijzen wint en zij niet.’

Nou schijnen deze twee heren, beiden met zorgvuldig geföhnde haren tot op de billen, al jaren met elkaar in de clinch te liggen. Van Essen sloopte Geschiedenis van de moderne literatuur van Herman Brusselmans: 

“Niets doet er eigenlijk toe. Daarom valt er niets te polemiseren. Het is onschuldig vermaak. Als het niet zo onschuldig was, zou het hier en daar een beetje ranzig zijn, maar nee, de onschuld overheerst. En juist die onschuld nekt het hele project. Dat Brusselmans nergens scherp is, en venijnig, en to the point, verzwakt alles. Hij meent het nauwelijks, alles waarover je zou kunnen vallen is uiteindelijk niet solide genoeg om er daadwerkelijk over te struikelen. Het is een onschuldig spel, en dat is het al jaren bij Brusselmans. Hij zit achter zijn bureau en hij typt, als de spreekwoordelijke aap die als hij maar genoeg millennia door typt, ooit het verzameld werk van Shakespeare zal produceren.”

De laatste keer dat ik dat pakket kranten kocht, moest ik 28 euro aftikken.

Achtentwintig euro voor een paar kranten. Nou hoor ik de lezer stamelen: ‘Maar mijnheer Van Amerongen, daar heeft u nog niet eens een half grammetje Colombiaans marcheerpoeder voor, wat zit u nou toch weer te klagen over duur?’

Ik ga daar wijselijk niet op in. Geld moet rollen en ik ga niet lopen zemelen over drie joetjes voor een pak papier. Wat mij wel opvalt is dat buitenlandse kranten in Portugal – El País, die Welt, Neue Zürcher Zeitung, Le Monde, Daily Mail en last but not least La Gazzetta dello Sport – veel goedkoper zijn dan de Nederlandse ‘kwaliteitskranten’ in Nederland en oneindig veel meer hoogstaand leesvoer bieden. Vóór corona kocht ik dat pakket zalig leesvoer ieder weekeinde, maar tijdens de lockdown was er gewoon geen nieuws meer en alleen nog maar gelul over de pandemie. Toen dat gedoe over was, kocht ik al die kranten niet meer. Ik mis het geritsel bij mijn kopje koffie op de zaterdagmarkt aan zee en daarom koop ik nog wel het Portugese weekblad Expresso. Want dat staat deftig en dan denken de mensen dat ik een intellectueel ben. 

Ik schreef ‘kwaliteitskranten’ en die aanhalingstekens zijn bepaald niet de schuld van de zetduivel. Die schaarse keren dat ik een papieren Nederlandse krant onder ogen krijg, ben ik verbijsterd over het niveau. Er is geen enkel verschil meer tussen Het Parool, het Algemeen Dagblad en Het Laatste Nieuws, en dat komt mede doordat de schrijvende apen al grotendeels vervangen zijn door de ghost in the machine: Artificial Intelligence. 

Ik interviewde Artificial Intelligence-specialist Hans Luyckx voor HP/De Tijd en hij vertelde mij onder andere dit: “Het grootste probleem van AI is dat de middelmatigheid nog middelmatiger wordt. Iedereen put uit die enorme hoeveel data op het internet en die is grotendeels middelmatig. Mediocre journalisten, maar ook advocaten en notarissen worden waarschijnlijk overbodig. Ik verwacht dat daar een enorme schifting komt. Bild Zeitung besloot recentelijk om een groot deel van z’n verslaggevers weg te doen en om een groot deel van de content door AI te laten genereren. Dan heb je het over content in zijn meest brede vorm, dus een verhaaltje met een plaatje, of een filmpje of een muziekje.”  

Die schaarse keren dat ik een papieren Nederlandse krant onder ogen krijg, ben ik verbijsterd over het niveau.

Dat de kranten inhoudelijk zoveel op elkaar lijken, komt door de Belgische eigenaren die graag hapklare eenheidsworst verkopen. Ruim een jaar geleden maakte ik voor GeenStijl een doorwrochte analyse van het Vlaamse mediakartel: 

“De content van de dagbladen van Mediahuis en DPG Media is volkomen inwisselbaar en de neuzen staan allemaal dezelfde kant op. Of het nu over de zegeningen van de Europese Unie, Oekraïne, vaccinaties, migratie, islam, het klimaat en ‘extreem-rechts’ gaat: nergens in de mainstream media lees je nog een dissident geluid, en al helemaal niet onder de columnisten en opiniemakers van de dagbladen. Het zijn lakeien, hofnarren, buttplugs en laven die allemaal braaf naar their masters voice in Vlaanderen luisteren. De masters zijn drie families die op goede voet staan met het Belgische koningshuis en de machthebbers, archaïsche Belgicisten die een bloedhekel hebben aan de Vlaamse Beweging en aan het Vlaams Belang omdat die de status quo bedreigen. Globalisme tegen patriottisme dus.”   

Mark Koster schreef in De Belg over de Vlaamse mediamogul Christian van Thillo: 

“Adblockers zijn bijkans een obsessie voor Van Thillo. Ze tasten zijn businessmodel aan, vindt hij. In Europa vecht hij ertegen. Bij Telenet, dat de reclames uit VTM-programma’s wilde slopen, had hij nog te maken met weerbarstige politici en een hoofdredacteur die kritische stukjes wilde schrijven. Met dat soort lastpakken hoeft hij nu geen rekening meer te houden. Dit zijn ‘clicks voor niks’. Gratis geld. Dat de stukjes geen onafhankelijke journalistiek zijn, boeit niet. Wat is het probleem precies? Van Thillo ziet het niet. Als mensen informatie willen over hypotheken of een zorgverzekering, dan mag DPG toch helpen? Bij het AD doen ze er gelukkig niet moeilijk over. Hoofdredacteur Hans Nijenhuis gaat mee in de trend. Servicejournalistiek is journalistiek én service, én-én, betoogt hij. Niet óf-óf. De serviceredactie werkt buiten de redactie om. Dat zijn moderne lui die met behulp van zoekdata inspelen op latente verlangens van de lezers. Als het zomer is, altijd even weer dat stukje hoe je de kinderen rustig houdt achter in de auto. Ook even de reisverzekering erin schrijven en hop, daar lopen weer wat lezers over de loopplank naar Independer.”

Met name het NRC is een soort Wehkamp geworden, en tussen de advertorials door staan dan nog wat cursiefjes van allerlei hotemetoten die steevast tegen Wilders jeremiëren. Ronald Plasterk is ook al vermoord door die krant en als Mona Keijzer premier wordt, gaat het NRC vol in de aanval. Vrijwel alle Nederlandse kranten van de Belgen hebben krampachtig en tevergeefs geprobeerd om Sigrid Kaag tot de eerste vrouwelijke premier van Nederland te kronen, maar dat liep uit in een debacle. Mona Keijzer is ook een vrouw en net zo blond als Kaag, maar die mag het natuurlijk niet worden omdat ze bij de verkeerde club zit. Al die zeurende agitprop van de columnisten alleen al is een goede reden om de Nederlandse kranten niet meer te lezen, al maak ik een uitzondering voor De Telegraaf en met name omdat die de beste columnisten hebben. 

Bij het NRC, de Volkskrant, Het Parool en Trouw zie ik al jaren dezelfde tendens: de redacties richten in een verkrampte gezamenlijkheid alle pijlen op alle politieke partijen en politici die een bedreiging vormen voor de favoriete clubjes van het journaille, te weten D66 en nu Groep Timmermans. Dus tegen Fortuyn, tegen de LPF, tegen de PVV, tegen BBB, zelfs tegen de brave Omtzigt en nu dus tegen Mona Keijzer. 

Ik moest lachen toen ik de paniekerige paginagrote advertentie zag van ruim dertig kranten en nieuwsmedia, die een oproep deden om de voorgenomen btw-verhoging op kranten te stoppen.

Ik moest lachen toen ik de paniekerige paginagrote advertentie zag van ruim dertig kranten en nieuwsmedia, die een oproep deden om de voorgenomen btw-verhoging op kranten te stoppen. In het coalitieakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB staat het plan om de btw op gedrukte en digitale media te verhogen van 9 naar 21 procent. In de advertentie schrijven de media dat ze vrezen dat mensen met een kleine beurs worden afgesneden van verdiepende journalistiek. “Met een groeiende nieuwskloof tot gevolg.” De btw-verhoging zal een “onvermijdelijke daling” in abonnementen inzetten, schrijven de kranten. “Laat Nederlanders goede toegang behouden tot onafhankelijke journalistiek”, luidde de brullende kop.

Niks onafhankelijk dus. En die pathetische opmerking dat mensen met een kleine beurs worden afgesneden van verdiepende journalistiek, veroorzaakte bij mij een lachstuip. Alleen de zeven vinkjes-types kopen nog de peperdure papieren kranten. 

Orakel Marcia Luyten schreef in haar Volkskrant-column zeer paternalistisch: “Wie toegang tot boeken, kranten en cultuur beperkt, werkt aan verdomming van de massa”. Dat is volgens haar een citaat uit 1937 (Hitler!) van Menno ter Braak, maar dat werd meteen keurig gecorrigeerd door mijn goede collega Bas Paternotte: 

Paternotte: “Het citaat: ‘Zij zijn niet in echte oplossingen geïnteresseerd, want ze hebben de misstanden nodig om te kunnen blijven schelden. Dat is ook het enige waar ze echt verstand van hebben: schelden en haten. Ze hebben geen enkel positief idee, het enige wat ze willen is het uitleven van het ressentiment. Ook opvallend: ze haten intellectuelen, ze haten kunstenaars, ze haten cultuur, ze haten alles wat niet net zo gewoon is als zij zijn‘ is helegaar niet van Ter Braak. Het is namelijk een verzonnen citaat van blast from the past Rob Riemen, een bedrog dat reedsch 13 jaar geleden aan den duisternis werd onttrokken door Reciteerder des Vaderlands Martin Bosma. Lekker bezig Luyten; gevalletje rancuneuze recidive, dit.

De redacties van al die kranten die klagen over de BTW-verhoging zouden eens moeten gaan klagen bij hun gierige Belgische baasjes. Journalisten worden uitgeknepen – als ze al niet vervangen zijn door AI – door de mediabaronnen. De zeven vinkjes-mensen blijven die krantjes heus wel kopen, maar het door het journaille zo verafschuwde volk is allang afgehaakt: te duur, te elitair, te Randstad. En hebben de redacties van de kranten ooit advertenties geplaatst tegen de 4 miljard extra voor Oekraïne, de 1 miljard extra vóór asielzoekers, de 40 miljard voor stikstof en klimaathysterie, de 28 miljard voor 0,000036 graad minder opwarming, de verhoging van energie en benzine en vliegtickets en last but not least de 45 miljard voor het coronafonds? Nee dus, maar wel piepen omdat de krant een paar dubbeltjes duurder wordt. 

Hetzelfde geldt voor de BTW op boeken. Wat te denken van deze stompzinnige twiet van Jan Paternotte van D66: 

Hoeveel jaar zat D66 ook alweer in de regering, en hoeveel kansen heeft het regentenpartijtje gehad om iets aan het toch al zo erbarmelijke onderwijs te doen?

Frans – 14 vinkjes – Timmermans zei tijdens het debat afgelopen woensdag dat BTW op boeken en kranten schandalig is, want het raakt mensen in de portemonnee en kinderen kunnen dan niet meer lezen. Hij wil dat de verhoging van de BTW op boeken en kranten en theaters van de baan gaat. “Trek het in!”

Hou toch op, vent, met je geveinsde empathie voor de gewone man die al sinds het pensioen John Lanting en zijn Theater van de Lach niet maar naar de schouwburg gaat! Om de zoveel tijd lees ik in de zeven vinkjes-kranten een vertoog van een hotemetoot over racisme van bijvoorbeeld het Concertgebouw, de Stadsschouwburg en het Bimhuis. Mensen van kleur uit de Bijlmer en mohammedanen uit de projects van 020 gaat niet naar uitvoeringen van Mahler, experimenteel toneel (woke met veel niet-functioneel naakt en geschreeuw) in de Stadsschouwburg of naar piepknormuziek in het Bimhuis omdat ze daar niet van houden en/of niet snappen. Dan kan je ze verheffen wat je wil maar elke inspanning is zinloos en weggegooid geld. Die mensen lezen ook geen boeken. Alleen de zeven vinkjes kopen nog boeken. 

Renzo Verwer blogt al sinds jaar en dag zeer informatief en scherp over de Nederlandse literatuur en het vaderlandse boekwezen en schreef een uitstekend artikel over de BTW op boeken. Hij vroeg meerdere uitgevers en schrijvers om hun visie.

Jan Dijkgraaf, schrijver en uitgever (Osjato) van bijvoorbeeld de boeken over de Meilandjes: “Ik vind het belangrijker dat het eigen risico in de zorg gehalveerd wordt, dan of een boek nou 20,99 euro kost of 23,30 euro. Voor wie dat prijsverschil een breekpunt is, hebben we de bibliotheek. Maar ik ben dan ook links.”

Haye van der Heijden, schrijver en uitgever bij Vogelvrij: “Ik ben van mening dat boeken en elke andere vorm van entertainment niet echt tot de primaire levensbehoefte behoren. Daarom ben ik het eens met deze verhoging. Lesboeken etc. moeten ook maar het hoge BTW-tarief krijgen, denk ik, anders gaan ze valsspelen en zeggen dat je iets leert van elk boek.”

Wim van Rooy, schrijver, zegt: “De boekenkoper blijft ongetwijfeld kopen. Een boek blijft au fond goedkoop. Deel het aantal leesuren door de prijs, en je leest haast gratis. Ik geef een voorbeeld. Ik lees nu van Andrea Marcolongo De geniale taal.  Honderdnegentig bladzijden, ik meen zoiets van 22 euro. Stel dat je er vijf uur mee bezig bent; dat is dus iets meer dan vier euro per uur. Wat is er goedkoper? Laat het vijf euro per uur worden. Is dat dramatisch?”

Een regering-Wilders (of zijn zetbaas) zal een zegen zijn voor de Nederlandse cultuursector. Dan leren die kunstenmakers te zwemmen of ze verzuipen, in beide gevallen profiteert het publiek.’

Heere Heeresma junior

“Die kranten vermoorden met al hun babbelpodcasts het lezen van boeken. Maar die extra BTW op boeken is wel erg.” Aldus Henri Beunders, emeritus hoogleraar Ontwikkelingen in de Publieke Opinie én veellezer.

Maar Heere Heeresma junior, schrijver/zanger/documentairemaker stelt: “Een regering-Wilders (of zijn zetbaas) zal een zegen zijn voor de Nederlandse cultuursector. Dan leren die kunstenmakers te zwemmen of ze verzuipen, in beide gevallen profiteert het publiek.’

Ik koop al mijn boeken op de vlooienmarkten in de Algarve. Het wemelt hier van de hoogopgeleide Nederlandse expats en ik scoor vrijwel ieder weekeinde literatuur van Vestdijk, Hermans, Reve, Couperus en andere grootheden per strekkende meter. In Nederland koop je geweldige literatuur voor een habbekrats bij de kringloop. Ik ben sowieso dol op tweedehands boeken, die vertellen een verhaal. Kranten – veelal de reeds genoemde buitenlandse kranten – lees ik online. Mijn belangrijkste nieuwsbronnen zijn talloze blogs en vlogs op Twitter, The Free Press en Substack. Het pathetische gejammer van roomblanke uitgevers en redacties over de paar dubbeltjes meer voor een boek of een krant die de linkse, elitaire beau monde straks moet ophoesten, is aandoenlijk. Dat doet heus geen pijn en het mag best wat kosten om de blijde boodschap, zoals verkondigd door Groep Timmermans en D66, te mogen lezen.

Met uw donatie steunt u de onafhankelijke journalistiek van HP/De Tijd. Word donateur of word abonnee, al vanaf €5 per maand.